این روزها خیلی‌ها دوست دارند کودکانشان را از همان دوران اولیه با زبان انگلیسی آشنا کنند و مهارتشان را تقویت کنند. یکی از نگرانی‌های والدین و حتی بعضی از مدرسان زبان این است که نحوه‌ی آموزش گرامر زبان انگلیسی به کودکان چگونه است.
در این مقاله می‌خواهیم این نگرانی را برطرف کنیم. با کمک نکاتی که اینجا می‌خوانید اولاً دید بهتری نسبت به مقوله‌ی آموزش گرامر زبان انگلیسی پیدا می‌کنید و دوماً متوجه می‌شوید که اگر مخاطب آموزشی شما کودکان هستند چطور باید با چالش آموزش گرامر به آنها کنار بیایید.
نکات مهم درباره‌ی آموزش گرامر به کودکان
یک تصور عمومی وجود دارد که هرچه سن بچه‌ها کمتر باشد آموزش به آنها راحت‌تر است اما اینجا یک اشتباه رخ داده است؛ کودکان در سن کم قدرت یادگیری بالایی دارند اما این بدان معنا نیست که آموزش‌دادن هر چیزی به آنها راحت‌تر هم هست. در واقع مربیانی که می‌خواهند با بچه‌های کم سن و سال سروکله بزنند باید آموزش‌های ویژه‌ای دیده باشند و به اندازه‌ی کافی صبور خلاق و به‌روز باشند. در این بخش چند نکته مهم و ضروری درباره آموزش گرامر انگلیسی به کودکان و کلاً مقوله آموزش به بچه‌ها مطرح می‌کنیم که لازم است قبل از هر کاری به آنها توجه کنید:
ترکیب بازی و آموزش را فراموش نکنید
هیچ چیز به اندازه‌ی بازی‌کردن برای کودکان جذاب نیست، پس در آموزش گرامر هم این نکته را فراموش نکنید و سعی کنید هر چیزی را با بازی‌های هر چند ساده ترکیب کنید تا کودکان از آموختن چیزهای جدید لذت ببرند.
به هیچ وجه سخت‌گیری نکنید
کودکان قرار نیست در سنین اولیه‌ی زندگی با دشواری‌های آموزش و یاد گرفتن مهارت‌های جدید کلنجار بروند. کار اساسی آنها تربیت و رشد درست است و نباید برای یاد گرفتن مهارت‌های جدید بیش از اندازه به آنها سخت گرفت.
بیشتر بخوانید: آموزش گرامر زمان حال استمراری + مثال
مثلاً نباید از کودکان انتظار داشته باشیم مدت زمان بازی و تفریح خود را به خاطر یادگیری چیزهای جدید کم کنند حتی اگر خودشان هم خواستند چنین کاری انجام دهند والدین باید دقت کنند تا تعادل بین برنامه‌های زندگی آنها حفظ شود.
در برخورد با کودکان مهربان و صبور باشید
آموزشِ هر چیزی به کودکان نیازمند صبوری فراوان است. اگر فکر می‌کنید خودتان نمی‌توانید به اندازه‌ی کافی صبور باشید، مقوله‌ی آموزش را به معلم‌های زبان بسپارید؛ یعنی کسانی که هم دانش و هم تجربه‌ی کار با کودکان را دارند و می‌دانند چطور از پس چالش‌های آموزش گرامر به کودکان بر بیایند.
مدام آنها را ارزیابی کنید
یکی از نکاتی که شاید کمتر به آن توجه شده این است که کودکان توانایی برنامه‌ریزی زمانی دقیق برای اینکه چطور درس‌هایشان را مرور کنند یا چیزهایی که گفته شده است را تکرار کنند ندارند و خیلی از اوقات باید مربی این مراحل را با ارزیابی‌های پیاپی و یادآوری‌های مکرر از بچه‌ها بخواهد.
مثلاً یکی از نکات ضروری در آموزش گرامر به کودکان این است که هر چند وقت یکبار در کلاس از تمام بچه‌ها نکاتی که آموزش داده‌اید را بپرسید. این سوال پرسیدن فقط برای یادآوری آموخته‌ها است و اینکه بچه‌ها متوجه شوند کدام بخش از نکاتی که آموزش داده‌اید مهم است و باید آنها را حفظ و مدام مرور کنند. پس متوجه شدیم که آموزش زبان به کودکان حساسیت‌های ویژه‌ای دارد که باید به آنها دقت کرد.
آموزش گرامر به کودکان ۳-۷ ساله
برای آموزش زبان انگلیسی به کودکان ۳ تا ۷ ساله، معمولاً توصیه می‌شود از روش آموزش مستقیم گرامر پرهیز شود. در واقع بهترین توصیه این است که اصلاً به بچه‌های سه تا ۷ ساله که در حال آموختن انگلیسی هستند، گرامر یاد ندهید!
آیا با این کار فرایند زبان آموزی کودکان مختل می‌شود؟
پاسخ این است که خیر. در این سن کودکان لازم نیست با قوانین گرامری به صورت مستقیم مواجه شوند. اصلاً اگر هم کسی تلاش کند قوانین گرامر را در این سن به کودکان یاد دهد علاوه بر اینکه با دشواری بسیار زیادی روبرو خواهد شد این کار هیچ سودی برای کودک زبان آموز هم نخواهد داشت.
زبان‌آموزی در سن ۳ تا ۷ سالگی بیشتر باید به شکل یادگیری زبان از راه جذب طبیعی آن باشد یعنی چیزی شبیه همان فرایندی که برای یادگیری زبان مادری طی کرده‌ایم. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، در این سن و سال کافیست کودکان بدانند معادل کلمات فارسی در زبان انگلیسی چیست و در مراحل پیشرفته‌تر بتوانند منظور خود را با استفاده از جملاتی که از قبل حفظ کرده‌اند بیان کنند.
جالب است کودکانی که معنی واژگان بسیاری را به زبان انگلیسی می‌دانند و جملات آماده‌ی زیادی را از پیش حفظ کرده‌اند، بدون آنکه متوجه باشند یعنی به طور ناخودآگاه، توانایی جمله‌سازی برای بیان منظور خود را خواهند داشت بدون اینکه تک‌تک جملات جدید را از پیش شنیده باشند و این یعنی همان یادگیری زبان به روش زبان مادری.
پس بهترین روش آموزش گرامر انگلیسی به کودکان ۳ تا ۷ ساله این است که اصلاً به آنها گرامر یاد ندهید!
نحوه آموزش گرامر به کودکان ۷-۱۲ ساله
بچه‌ها در این سن وارد دوران اولیه‌ی آموزش خود در مدرسه شده‌اند و به‌مرور در حال درک دنیای جدیدی به نام مدرسه، کلاس و درس‌های رسمی هستند. در این دوره، می‌توان بعضی از نکات گرامری را به‌طور مستقیم به بچه‌ها آموزش داد و حتی از آنها خواست عبارت‌های خاصی را به عنوان نکته‌ی گرامری حفظ کنند.
البته به این دقت کنید که تازه بعد از کلاس دوم ابتدایی است که بچه‌ها مهارت خواندن به زبان مادری را یاد می‌گیرند و همچنین با نحوه‌ی به دست گرفتن قلم و نوشتن کلمات تازه آشنا می‌شوند. در این سن می‌توانید آموزش‌های ساده گرامری را شروع کنید و به‌مرور تا سطح متوسط پیش بروید. کودکان ۱۲ ساله به‌راحتی می‌توانند گرامر انگلیسی را درک کنند و قوانین آن را متوجه شوند.
مثلاً آموزش موارد زیر برای این گروه سنی هم ضروری است و هم برای آنها قابل درک است:
- قوانین ساده‌ای مثل نحوه‌ی استفاده از Have و Has
- نکات اولیه و ضروری مثل ضمایر فاعلی (subject pronouns)
- زمان گذشته و حال ساده (simple past and simple present tenses)
- تقاوت‌های صرفی بین اسم، فعل و حرف
نحوه آموزش گرامر به نوجوانان
نوجوانان دبیرستانی به‌راحتی می‌توانند تمام دستور زبان انگلیسی را به‌راحتی یاد بگیرند، حفظ کنند و در مواقع مورد نیاز به کار بگیرند.
نوجوانان پس از سال‌ها حضور در مدرسه، یاد گرفته‌اند که چطور باید مهارت جدیدی را بیاموزند و معمولاً روش‌های برنامه‌ریزی برای صرف زمان و رسیدن به اهداف را درک می‌کنند پس بدون نگرانی می‌توان با استفاده از کتاب‌های استاندارد گرامری مثل کتاب Understanding and Using of English Grammar یا مجموعه‌کتاب‌های Grammar in Use آموزش گرامر به آنها را آغاز کرد.
چند روش عملی برای آموزش گرامر زبان انگلیسی به کودکان
تا اینجا با اصول کلی آموزش گرامر به کودکان آشنا شدیم اما بد نیست چند روش عملی و کاربردی هم برای این منظور بیان کنیم.
تکرار جملات نمونه
برای ماندگاری قاعده‌ی گرامری در ذهن یک راه این است که چند جمله‌ی نمونه برای هر قاعده‌ی گرامری داشته باشید و آن را مدام تکرار کنید. حتی وقتی کسی در کلاس اشتباه گرامری کرد و می‌‌خواستید اشتباه او را اصلاح کنید، به این جمله ارجاع دهید.
مثلاً برای آموزش استفاده‌ی درست از have و has این دو جمله را به‌عنوان جمله‌ی نمونه آموزش دهید:
- It has, he has, she has a bike.
- I have, you have, we have, they have a bike.
حالا فرض کنید یکی از بچه‌ها در کلاس به‌اشتباه گفت: He have a book. برای تصحیح این اشتباه با لحن شعرگونه می‌گوییم: No no no! یادت باشه همیشه It has, he has, she has. باشه؟ پس می‌شه He has a book. He has a book. He has a book.
قالب‌بندی گرامر در مکالمات ساده
برای آموزش نکات گرامری می‌توان این قواعد را در قالب مکالمات ساده‌ای که به‌راحتی در ذهن می‌مانند و مرور آنها هم ساده است ریخت. مثلاً برای آموزش تفاوت فعل در زمان‌های حال و گذشته می‌توان مکالمه‌ی زیر را ترتیب داد:
Teacher: How are you today?
Me: I’m fine, thanks. I’m fine today.
Teacher: Do you want to come to class today?
Me: No, I came to class yesterday.
نقش‌بازی برای آموزش نکته‌ی درست و غلط گرامری
طراحی و اجرای نمایش‌های ساده در کلاس واقعاً آموزنده‌اند؛ پس می‌توان از روش role play برای آموزش گرامر به کودکان استفاده کرد. در این نمایش‌ها می‌توان از دیالوگ‌هایی که در کتاب اصلی هست استفاده کرد اما همزمان با پیگیری هدف کتاب، به نکات گرامری هم اشاره کرد.
بیشتر بخوانید: آموزش گرامر جملات مجهول در انگلیسی
بازیِ «اشتباهات را اصلاح کن»
سعی کنید خلاق باشید و بازی طراحی کنید؛ یکی از این بازی‌ها، بازی «اشتباهات را اصلاح کن» است.
مثلاً می‌توان به بچه‌های کلاس گفت شما همگی معلم هستید و من می‌خوام به‌انگلیسی صحبت کنم. حالا شما سعی کنید اشتباهات مرا اصلاح کنید.
با این روش می‌توان تمرکز بچه‌ها را جلب کرد تا به نحوه‌ی استفاده از ساختارها دقت کنند. البته توجه کنید که این روش برای کودکان کم‌سن مناسب نیست.
آنچه در مقاله گرامر انگلیسی به کودکان آموختیم:
گرامر اگرچه مهم است اما در زبان همه‌چیز نیست. یادمان باشد کودکان بیشتر از آنکه درگیر دشواری‌های یادگیری زبان باشند باید از یادگیری زبان انگلیسی لذت ببرند. اگر فکر می‌کنید روش‌های کلاس ممکن است برای آموزش گرامر کافی نباشد، می‌توانید از روش آموزش‌های الکترونیکی مثل نرم‌افزار لرنیت برای این کار استفاده کنید. همچنین شاید بد نباشد اول بدانیم خودمان چگونه گرامر زبان انگلیسی را یاد بگیریم؟ تا بهتر بتوانیم در این مسیر به فرزندمان کمک کنیم.
