راه های تقویت مهارت شنیداری در زبان انگلیسی

هر زبان چهار مهارت اصلی دارد: مهارت گفتار، شنیدار، خواندن و نوشتن. اگر یک برنامه‌ی استاندارد برای زبان‌آموزی داشته باشیم، بدون اینکه لازم باشد تلاش ویژه‌ای انجام دهیم و برای هر کدام از این مهارت‌ها، یک برنامه‌ی اختصاصی جداگانه اجرا کنیم، بعد از مدتی تمام مهارت‌های اصلی خودمان را تا سطح قابل قبولی ارتقا خواهیم داد؛ یعنی بعد از مدتی پیگیری جدی یک برنامه‌ی زبانی استاندارد، به خودمان می‌آییم و می‌بینیم  توانسته‌ایم تمام این مهارت‌ها را تا اندازه‌ی قابل قبولی به صورت هم‌سطح  رشد دهیم. 

اما اگر به هر دلیلی احساس می‌کنید نیاز دارید برای تقویت مهارت شنیداری خود برنامه‌ای ویژه بریزید و Listening خود را جداگانه و مستقلاً تقویت کنید، در این مقاله راه‌های تقویت مهارت شنیداری در زبان انگلیسی را آموزش خواهیم داد و به کمک دیگر مقاله‌هایی که  به این موضوع مربوط هستند یک پکیج کامل برای تقویت Listening در زبان انگلیسی ارائه خواهیم کرد.

مهارت شنیداری (Listening Skills) دقیقاً چیست؟

مهارت شنیداری (Listening Skills) در یادگیری زبان جدید، به‌معنای مهارت شنیدن جمله‌ها و کلمه‌ها و درک معنای نهفته در آن‌هاست. 

همانطور که در مقدمه هم گفتیم، تمام مهارت‌های زبانی باید با همدیگر رشد کنند؛ به عبارت دیگر، وقتی می‌گوییم مهارت شنیداری شما باید به‌اندازه‌ی سطح عمومی زبان انگلیسی شما رشد کرده باشد، به این معناست که بتوانید کلمات، جملات و عبارت‌های استاندارد زبان انگلیسی را که متناسب با سطح عمومی زبان شما هستند، بشنوید و در حین شنیدنِ آنها بتوانید معنای آن‌ها را بدون ترجمه‌ی همزمان، به‌طور کامل و ۱۰۰ درصد درک کنید.

دقت کنید که در تعریف بالا اشاره شده است که جملاتی که می‌شنوید باید استاندارد باشند منظور از استاندارد این است که این جمله‌ها و عبارت‌ها ساختار استاندارد انگلیسی داشته باشند (نه استثناء باشند و نه کاربردهای غیررسمی) و نیز با یکی از لهجه‌های پرکاربرد و آسان‌فهم این زبان ادا شوند نه لهجه‌های خاص که درک آن‌ها حتی برای کسانی که زبان مادری آنها انگلیسی است هم دشوار است.

بیشتر بخوانید: معرفی 7 انیمیشن برای آموزش زبان انگلیسی

پس وقتی از مهارت شنیداری صحبت می‌کنیم، این لزوماً به معنای درک تمام واژگان موجود در خزانه‌ی لغوی زبان انگلیسی و تمام لهجه‌های انگلیسی نیست. طبیعی است کسی که سطح زبانی او برای مثال، B1 است، با شنیدن واژگان دشواری که مخصوص سطح‌های بالاتر است نتواند معنای آن را درک کند اما این مسئله مربوط به ضعف در مهارت شنیداری نیست بلکه مربوط به سطح عمومی زبان است؛ به این تفاوت دقت کنید. 

چطور بفهمیم سطح مهارت شنیداری ما در چه حد است؟

اولین ویژگی کسانی که مهارت شنیداری خوبی دارند این است که می‌توانند تفکیک بین کلمه‌های مختلف را در میان صحبت‌های یک انگلیسی‌زبان که با سرعت بالا صحبت می‌کند، به راحتی درک کنند.

اگر هنگام شنیدن مکالمه‌ها یا هنگامی که گوینده‌ی اخبار در حال بیان جملاتِ پشت سر هم است، نمی‌توانید به خوبی تفکیک بین کلمه‌ها را متوجه شوید و تمام گفته‌های او را به صورت یک سری آواهای به‌هم‌پیوسته‌ی نامفهوم می‌شنوید، احتمالاً مهارت شنیداری شما نیاز به تقویت داشته باشد.

البته دوباره تاکید می‌کنیم طبیعی است فایل‌های صوتی و گفتگوهایی که سطح آنها از سطح شما بالاتر است، برای شما مبهم و نامفهوم به نظر برسند پس ما داریم درباره‌ی منابعی که در سطح شما هستند صحبت می‌کنیم.

برای اینکه دقیق‌تر بتوانید بفهمید مهارت شنیداری شما در چه سطحی است، توصیه می‌کنیم در آزمون تعیین سطح رایگان اپلیکیشن لرنیت شرکت کنید؛ اول نرم‌افزار لرنیت را دانلود کنید و بعد، در آزمون تعیین سطح آن شرکت کنید. نتیجه‌ی تفصیلی آزمون مشخص می‌کند سطح عمومی زبان شما چطور است و همچنین نشان می‌دهد آیا سطح واژگان، گرامر و مهارت شنیداری شما متناسب با بقیه‌ی مهارت‌ها رشد کرده است یا نه.

چند راه عملی برای تقویت مهارت شنیداری زبان انگلیسی

با توجه به توضیحاتی که تا اینجا داده‌ایم حتماً متوجه شده‌اید که بخش زیادی از مهارت شنیداری شما وابسته به این است که دانش عمومی زبان شما در چه سطحی است. با این حال اگر بخواهیم چند راه عملی برای تقویت مهارت شنیداری در زبان انگلیسی معرفی کنیم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

۱. استفاده از کتاب‌های تخصصی Listening

یکی از راه‌های تقویت مهارت شنیداری استفاده از کتاب‌هایی است که به طور تخصصی برای این مسئله نوشته شده‌اند؛ قبلاً چند مورد از آنها را در بخشی از مقاله‌ی «چه کتابی برای آموزش زبان انگلیسی مناسب است»  معرفی کرده‌ایم که یکی از آن‌ها کتاب Tactics for Listening است و دیگری کتاب Listening for IELTS. همچنین می‌توانید از کتاب Listen Here هم استفاده کنید.

۲.  گوش دادن به پادکست‌های آموزش زبان 

با توجه به اینکه مهارت شنیداری نیاز به گوش دادن فراوان دارد، یکی از بهترین منابع برای تقویت این مهارت پادکست‌هایی هستند که به زبان انگلیسی منتشر می‌شوند. ما قبلاً در مقاله‌ی «معرفی پادکست برای تقویت زبان» چند پادکست خوب را گلچین و معرفی کرده‌ایم که می‌تواند برای شما مفید باشد.

بعضی از پادکست‌های زبان انگلیسی، مخصوص آموزش زبان انگلیسی هستند و بعضی از آنها هم پادکست‌هایی هستند که فقط به زبان انگلیسی ضبط و منتشر شده‌اند و هدفشان آموزش زبان انگلیسی نیست؛ یعنی موضوعات متفاوتی دارند از موفقیت و انگیزشی گرفته تا پادکست‌های تخصصی ادبیات، فلسفه، اقتصاد و حتی طنز و سرگرمی. برای تقویت مهارت شنیداری لازم نیست حتماً خودتان را محدود به پادکست‌های نوع اول کنید و می‌توانید از همه‌ی منابع استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: 15 سریال‌ برای آموزش زبان انگلیسی

البته توصیه‌ی ما این است که اگر سطح عمومی زبان شما خیلی بالا نیست، ابتدا از پادکست‌های معروف آموزش زبان استفاده کنید و ترجیحاً متن این پادکست‌ها را هم بعد از گوش دادن، بخوانید. 

۳.  تماشای فیلم و سریال انگلیسی

ممکن است از منابع مختلفی شنیده باشید که تماشای فیلم و سریال انگلیسی برای یادگیری زبان بسیار مفید است و این حرف زیادی تکراری به نظر برسد اما واقعیت این است که تقریباً تمام کسانی که مهارت شنیداری خوبی دارند حداقل بخشی از یادگیریِ این مهارت را مدیون تماشای فیلم و سریال انگلیسی هستند. 

تجربه‌ی شخصی بسیاری از زبان‌آموزان تأیید می‌کند هیچ‌چیز به اندازه‌ی تماشای فیلم و سریال نتوانسته Listening آنها را تقویت کند. برای اینکه بدانید بهترین روش تقویت زبان انگلیسی با استفاده از فیلم و سریال چیست، توصیه می‌کنیم حتماً نگاهی به مقاله‌ی «نحوه استفاده از فیلم برای آموزش زبان انگلیسی» بیندازید.

۴. استفاده از تکنیک سایه یا Shadowing

روش سایه برای یادگیری زبان به این صورت است که هنگامی که در حال تماشای یک ویدیو هستید یا یک پادکست انگلیسی گوش می‌دهید یا حتی وقتی یک مکالمه‌ی انگلیسی را می‌شنوید، فوراً بعد از شنیدن کلمات و جملات سعی کنید آنها را تکرار کنید آن هم با صدای بلند.

در این روش شما باید سعی کنید سایه و بازتاب آن صدای اصلی باشید. طبیعتاً در این روش ممکن است بسیاری از کلمات را متوجه نشوید و مفهوم کلی بعضی از عبارت‌ها برای شما بی‌معنی شوند اما ظاهراً بعضی از زبان آموزان تجربه‌ی خوبی از تقویت مهارت‌های زبانی با استفاده از این روش دارند. 

البته قرار نیست تمام بار زبان‌آموزی شما روی دوش این روش باشد بلکه می‌توانید گاهی هم از این روش به عنوان یک شیوه‌ی کمکی در کنار دیگر راه‌ها استفاده کنید.

۵. استفاده از تکنیک غوطه‌وری یا Immersion

تکنیک غوطه‌وری در زبان به این معناست که سعی کنید تا جایی که ممکن است، تمام کارهای خود را به زبان انگلیسی انجام دهید!

یعنی اگر روزانه نیم ساعت برای مطالعه‌ی روزنامه وقت می‌گذارید، بهتر است این روزنامه را از بین منابع انگلیسی انتخاب کنید؛ اگر یادداشتی برمی‌دارید، از این به بعد یادداشت‌هایتان را به زبان انگلیسی بنویسید؛ اگر اهل خاطره‌نویسی هستید یا رویدادهای روزانه‌ی خود را جایی ثبت می‌کنید، سعی کنید از این به بعد،‌ همه یا بخشی از آنها را به زبان انگلیسی انجام دهید.

۶. گوش دادن به رادیوهای انگلیسی 

اگر شما هم از آن دسته از افرادی هستید که تماشای برنامه‌های زنده را بیشتر می‌پسندید و احساس می‌کنید واقعاً در محیط قرار دارید، یا از طرفداران پروپاقرص رادیو هستید، حتماً از گوش دادن به رادیوهای انگلیسی لذت زیادی خواهید برد.

بسیاری از افراد تماشای برنامه‌های زنده یا رادیوهای زنده را بیشتر از پادکست و برنامه‌های ضبط‌شده می‌پسندند. اکنون بسیاری از شبکه‌های رادیویی آمریکا، کانادا، استرالیا، انگلستان و شبکه‌های انگلیسی‌زبانِ دیگر کشورها به راحتی در اینترنت در دسترسند.  می‌توانید روزانه بخشی از زمان مرده‌ی خود را به گوش‌دادن به رادیو اختصاص دهید. 

یکی از برنامه‌های کاربردی برای گوش دادن به رادیوهای انگلیسی زبان، اپلیکیشن Radio USA: Online FM Radio است که می‌توانید آن را از اینجا دانلود کنید.

۷. دائماً در معرض شنیدن باشید

شاید بعضی از مدرسان زبان انگلیسی با این گفته موافق نباشند اما به هر حال این راه نیز راهی است که بعضی‌ها آن را توصیه می‌کنند. این روش به این صورت است که حتی اگر تمرکز نمی‌کنید و با دقت به چیزی گوش نمی‌دهید، خود را در معرض شنیدن مکالمه‌های انگلیسی قرار دهید. یعنی مثلاً حتی اگر با تمرکز به اخبار انگلیسی یا فیلم‌های انگلیسی دقت نمی‌کنید، باز هم تلویزیون را روشن کنید و بگذارید صدای مکالمه‌های انگلیسی یا صدای گوینده‌ی اخبار پخش شود. با این کار به طور ناخودآگاه، گوش شما نسبت به شنیدن بعضی از کلمه‌ها و عبارت‌ها حساس خواهد شد و خود به خود مهارت شنیداری شما تقویت می‌شود.

۸. تکنیک نگارش شنیده‌ها (اسکریپت‌نویسی)

یکی از روش‌هایی که کمتر به آن اشاره می‌شود اما در افزایش مهارت شنیداری واقعاً موثر است این است که اسکریپت‌نویسی کنید؛ یعنی کلیپ‌های کوتاه یا فایل‌های صوتی کوتاهی را انتخاب کنید و سعی کنید هر آن چیزی که می‌شنوید را بنویسید و جاهای مبهم را خالی بگذارید. این کار را آنقدر تکرار کنید تا هیچ جای خالی در صفحه‌ی کاغذ نماند مگر جاهایی که واقعاً هیچ ایده‌ای برای آن ندارید.

حالا متن این کلیپ صوتی را یا زیرنویس انگلیسی این کلیپ را جلوی رویتان بگذارید و با آن چیزی که نوشته‌اید، تطبیق دهید. اشکالات خود را با قلمی با رنگ متمایز مشخص کنید و بعد از اینکه متن را تصحیح کردید چند بار آن را با فایل صوتی یا کلیپ ویدیویی مطابقت دهید.

با این روش، علاوه بر اینکه مهارت شنیداری خود را تقویت می‌کنید، به طور دقیق می‌فهمید در شنیدن چه نوع کلماتی مشکل دارید. علاوه بر این، ناخواسته واژگان جدید و عبارت‌های تازه‌ای را نیز یاد می‌گیرید.

اگر اهل صبوری کردن باشید، این روش یکی از بهترین راه‌های تقویت مهارت شنیداری است و با اینکه تصور می‌شود زمان زیادی از شما می‌گیرد اما با توجه به بازدهی بالای آن، اتفاقاً یک روش خوب برای صرفه‌جویی در زمان است!

آنچه در مقاله مهارت شنیداری خواندیم:

مهارت شنیداری یا Listening skills یکی از چهار مهارت اصلی در یادگیری هر زبان جدید است که بعضی از زبان‌آموزان در تقویت این مهارت مشکل دارند. این زبان‌آموزان معمولاً از افرادی هستند که بیش از اندازه به منابع مکتوب تکیه دارند. این افراد مهارت خواندن و نوشتن خوبی دارند اما وقتی پای شنیدن به میان می‌آید، نمی‌توانند به اندازه‌ی کافی خوب ظاهر شوند.

در این مقاله از سری مقالات آموزشی وبلاگ لرنیت سعی کردیم ۸ روش عملی و کاربردی برای تقویت مهارت شنیداری آموزش دهیم البته بعضی از آنها مانند گوش دادن به پادکست یا تماشای فیلم و سریال نیاز به توضیح بیشتری داشتند که چون قبلاً درباره‌ی آنها در مقالات دیگر صحبت کرده بودیم، در اینجا فقط اشاره‌ی کوتاهی به آن کردیم، برای توضیحات تکمیلی‌تر حتماً به این مقاله‌ها مراجعه کنید.