۱۰ روش تضمینی برای تقویت لهجه انگلیسی (British vs American)

وقتی می‌خواهید انگلیسی صحبت کنید، لهجه شما نخستین چیزی است که جلب توجه می‌کند. درست است که لهجه‌های گوناگونی در زبان انگلیسی وجود دارد و همگی محترم‌اند، اما معمولاً توصیه می‌شود با یکی از لهجه‌های معیار مانند بریتیش یا امریکن صحبت کنیم تا برای همه قابل‌فهم‌تر باشد. در این مقاله به ۱۰ روش تضمینی و کاربردی می‌پردازیم که به شما در تقویت لهجهٔ انگلیسی کمک می‌کنند. این روش‌ها برای همه زبان‌آموزان از سطح مبتدی تا متوسط قابل انجام بوده و با تمرین مداوم می‌توانید به لهجه‌ای روان‌تر و صحیح‌تر دست پیدا کنید.

۱- انتخاب لهجه (بریتیش یا امریکن) و پایبندی به آن

ابتدا تصمیم بگیرید می‌خواهید لهجهٔ انگلیسی شما بریتیش باشد یا امریکن. هر دو لهجه معتبر و پرکاربردند، اما مخلوط کردن لهجه‌ها می‌تواند موجب سردرگمی شنونده شود. اگر مثلاً تلفظ برخی کلمات را با لهجهٔ بریتانیایی و برخی را با لهجهٔ آمریکایی بیان کنید، ممکن است صحبت شما غیرطبیعی به نظر برسد. پس یکی را برگزینید و سعی کنید در طول یادگیری، همان را دنبال کنید. البته دانستن تفاوت‌های این دو لهجه نیز مفید است. برای مثال، حرف R در لهجهٔ آمریکایی تقریباً در همه جا تلفظ می‌شود (مانند car که /kɑr/ تلفظ می‌شود)، در حالی که در لهجهٔ بریتانیایی حرف R در پایان کلمه معمولاً تلفظ نمی‌شود (همان car در بریتیش /kɑː/ تلفظ می‌شود). با آگاهی از چنین تفاوت‌هایی، بهتر می‌توانید لهجهٔ موردنظر خود را دنبال کنید. مهم‌تر اینکه ثابت‌قدم بودن در انتخاب لهجه باعث می‌شود گوش شما به همان الگوی آوایی عادت کند و پیشرفت سریعتری داشته باشید.

۲- زیاد گوش کنید (فیلم، سریال و پادکست‌ها)

یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت لهجه، گوش دادن گسترده به صحبت‌های افراد بومی (native speakers) است. هرچه بیشتر گوش کنید، گوش شما به الگوی صداها و لهجهٔ صحیح عادت خواهد کرد. فرقی ندارد به لهجهٔ بریتیش علاقه دارید یا امریکن؛ در هر حال تا می‌توانید خود را با همان لهجه در معرض ورودی شنیداری قرار دهید. تماشای فیلم‌ها و سریال‌های انگلیسی‌زبان با لهجهٔ موردنظر یا گوش کردن به پادکست‌های انگلیسی گویشوران بومی بسیار مفید است. برای مثال، اگر می‌خواهید لهجهٔ آمریکایی شما تقویت شود، سریال‌ها یا پادکست‌هایی را انتخاب کنید که گویندگان آن لهجهٔ امریکن دارند. با دقت به تلفظ کلمات و آهنگ جمله‌ها در این منابع گوش کنید و سعی کنید لهجه و لحن صحبت آنها را درک کنید. حتی می‌توانید بخش‌هایی از فیلم یا پادکست را متوقف کنید و همان جملات را با صدای بلند تکرار کنید تا در ذهن و زبان شما ملکه شود.

۳- طوطی‌وار تقلید کنید و خجالت نکشید

برای تقویت لهجه، باید مانند یک طوطی هرچه می‌شنوید تکرار کنید! از این‌که دقیقاً ادای گویندگان بومی را دربیاورید خجالت نکشید. ممکن است در ابتدا حس کنید تلفظ شما تصنعی یا اغراق‌شده است، اما دقیقا همان اغراق در تقلید تلفظ و لحن گفتار به شما کمک می‌کند ماهیچه‌های دهان خود را به الگوی جدید عادت دهید. سعی کنید حرکات دهان و نحوه ادا کردن صداها را از روی گوینده تقلید کنید و همان صداها را بازتولید نمایید. اگر کلمه یا عبارت جدیدی یاد می‌گیرید، حتماً تلفظ آن را از یک منبع معتبر (مثلاً دیکشنری آنلاین یا گوگل‌ترنسلیت) گوش کنید و سپس چندین بار تقلید کنید. تلفظ صحیح هر واژه را آن‌قدر تکرار کنید تا کاملاً شبیه الگوی اصلی شود. به خاطر داشته باشید که در زبان انگلیسی ممکن است لازم باشد صداهایی را ادا کنید که در زبان مادری شما وجود ندارند یا نحوهٔ حرکت دادن زبان و لب‌ها متفاوت است؛ از این تغییرات نترسید و با اعتمادبه‌نفس تمرین کنید.

۴- به استرس کلمات و آهنگ جمله‌ها دقت کنید

یکی از عوامل مهم در طبیعی شدن لهجهٔ انگلیسی، استرس صحیح کلمات و لحن جمله است. هر کلمهٔ انگلیسی که بیش از یک بخش (سیلاب) دارد، روی یکی از بخش‌ها تأکید یا تکیه (stress) می‌گیرد. اگر محل صحیح تکیهٔ کلمه را ندانید، حتی با تلفظ تک‌تک صداها به شکل درست، باز هم لهجهٔ شما غیربومی به نظر خواهد رسید. هنگام یادگیری کلمات جدید، به نشانهٔ استرس در دیکشنری دقت کنید (معمولاً با علامت ˈ قبل از بخش موردنظر نشان داده می‌شود) و همان‌طور کلمه را ادا کنید. برای نمونه، کلمهٔ present اگر به شکل ˈpresent (تکیه روی بخش اول) تلفظ شود به معنی هدیه است، و اگر preˈsent (تکیه روی بخش دوم) تلفظ شود به معنی ارائه دادن است. همان‌طور که می‌بینید جابجا شدن استرس می‌تواند حتی معنی کلمه را عوض کند؛ پس یادگیری الگوی تکیهٔ واژه‌ها ضروری است. علاوه بر کلمات، به آهنگ و زیروبمی جمله (Intonation) نیز توجه کنید. در انگلیسی بسته به اینکه جمله خبری، سؤالی یا تعجبی است، آهنگ صحبت شما تغییر می‌کند. ممکن است تک‌تک کلمات را درست تلفظ کنید اما اگر جمله را بدون آهنگ درست بیان کنید، باز هم لهجهٔ شما طبیعی نخواهد بود. پیشنهاد می‌شود به لحن صحبت انگلیسی‌زبانان در جملات دقت کنید؛ ببینید کدام کلمات را با تأکید بیشتر و کدام را با لحن بالا یا پایین ادا می‌کنند و سعی کنید همان الگو را هنگام صحبت خود به کار ببرید.

۵- لهجه فقط در کلمات نیست؛ جمله را کامل تمرین کنید

بسیاری از زبان‌آموزان روی تلفظ تک‌تک کلمات تمرکز می‌کنند اما در نهایت جمله را با لهجه‌ای ناصحیح بیان می‌کنند. لهجهٔ شما در سطح جمله سنجیده می‌شود، نه صرفاً کلمات منفرد. ممکن است تمامی واژه‌های یک جمله را جداگانه درست تلفظ کنید، اما اگر نتوانید جمله را روان و یکدست بیان کنید، صحبت شما طبیعی به گوش نخواهد رسید. بنابراین هنگام تمرین، جمله‌بندی و اتصال کلمات را هم تمرین کنید. در زبان انگلیسی، کلمات در جریان جمله به هم پیوند می‌خورند؛ مثلا تلفظ do it در صحبت عادی ممکن است شبیه دویت به گوش برسد. یا ترکیب‌های رایجی مانند going to در گفتار محاوره‌ای به صورت gonna شنیده می‌شوند. این پدیده‌ها که بخشی از وصل‌کردن کلمات در انگلیسی هستند، جزئی از لهجهٔ طبیعی به شمار می‌روند. با زیاد گوش کردن (روش شماره ۲) کم‌کم این اتصالات و آهنگ کلی جملات دستتان می‌آید. سپس تلاش کنید جملات را کامل و روان تقلید کنید، نه بریده‌بریده و کلمه‌به‌کلمه. تمرین تلفظ در سطح جمله باعث می‌شود لهجهٔ شما برای شنوندگان، نرم‌تر و اصیل‌تر جلوه کند.

6- استفاده از تکنیک سایه (Shadowing)

تکنیک سایه یکی از مؤثرترین روش‌ها برای تقویت لهجه و روان شدن در صحبت است. در این روش شما یک فایل صوتی یا ویدیویی به زبان انگلیسی را پخش می‌کنید و کوشش می‌کنید تقریباً همزمان با گوینده عین جملات او را تکرار کنید. برای شروع می‌توانید از ویدیوهای آموزشی کوتاه یا پادکست‌های ساده استفاده کنید. ابتدا یک جمله را گوش کنید و بلافاصله آن را بدون مکث تکرار کنید؛ هدف این است که مثل سایه پشت سر گوینده حرکت کنید. حتی اگر معنی بعضی کلمات را نمی‌دانید، باز هم همان تلفظ و لحن را تقلید کنید. تکنیک سایه به شما کمک می‌کند تا ریتم نفس‌گیری و بیان یک گویندهٔ بومی را در گفتار خود پیاده کنید. اگر در ابتدا سرعت گوینده برایتان زیاد است، می‌توانید سرعت پخش را کمی کاهش دهید و به مرور که تسلط پیدا کردید، به سرعت عادی برگردید. با تمرین Shadowing، بعد از مدتی متوجه می‌شوید که بدون فکر کردن، جمله‌ها را با لهجهٔ بهتر و روان‌تر ادا می‌کنید. این روش یک پل بین گوش دادن فعال و صحبت کردن است و لهجهٔ شما را بسیار بهبود می‌بخشد.

۷- صدای خود را ضبط کنید و به آن گوش دهید

گاهی ما تصور می‌کنیم لهجهٔ انگلیسی ما خیلی خوب است چون به صدای خودمان عادت داریم، اما واقعیت ممکن است متفاوت باشد. برای مواجه‌شدن با واقعیت و شناختن ایرادهای لهجه، هیچ چیز مثل ضبط کردن صدای خود و گوش دادن به آن مؤثر نیست. یک متن کوتاه انگلیسی بخوانید یا چند دقیقه درباره موضوعی انگلیسی صحبت کنید و صدای خود را ضبط کنید. سپس با دقت به آن گوش دهید. احتمالاً از شنیدن صدای ضبط‌شده‌تان شگفت‌زده خواهید شد! بسیاری از اشتباهات تلفظی که حین صحبت متوجهشان نبودید، با گوش دادن به صدای خودتان آشکار می‌شوند. به تک‌تک کلماتی که اشتباه ادا کرده‌اید توجه کنید. همچنین دقت کنید ریتم و لحن جمله‌ها چگونه است؛ آیا بیش از حد مکث می‌کنید؟ آیا انتهای جمله‌ها را نامفهوم رها می‌کنید؟ با شناسایی این مشکلات می‌توانید در نوبت‌های بعدی ضبط، روی برطرف‌کردنشان تمرکز کنید. برای مقایسه، می‌توانید صدای خود را در کنار صدای گویندهٔ اصلی (مثلاً فایل صوتی یک کتاب آموزشی) پخش کنید و ببینید در کجاها تفاوت دارید. این کار دید بسیار خوبی از پیشرفت لهجه به شما می‌دهد و به شما نشان می‌دهد روی چه صداها یا کلماتی باید بیشتر کار کنید (مثلاً آیا صدای th را به‌درستی تلفظ می‌کنید یا ناخودآگاه آن را شبیه s ادا می‌کنید؟). با هر بار ضبط و اصلاح، لهجهٔ شما یک قدم به لهجهٔ ایده‌آل نزدیک‌تر خواهد شد.

۸- با صدای بلند انگلیسی بخوانید (بلند‌خوانی)

بلند صحبت کردن و خواندن متن‌های انگلیسی با صدای رسا، تمرینی عالی برای تقویت لهجه است. هر زمان فرصت دارید یک کتاب، روزنامه یا حتی متن یک وب‌سایت انگلیسی را با صدای بلند و واضح بخوانید. بلندخوانی چند فایدهٔ مهم دارد: نخست اینکه زبان و مغز شما را عادت می‌دهد تا صداهای انگلیسی را تولید کند و به مرور روان‌تر شوید. حتی اگر معنی همه لغات را نفهمید اشکالی ندارد؛ هدف این است که اندام‌های گفتاری شما به تلفظ انگلیسی عادت کنند. دوم اینکه وقتی بلند می‌خوانید، اشتباهات تلفظی خود را بهتر متوجه می‌شوید؛ شاید متوجه شوید در ادای برخی صداها مشکل دارید و می‌توانید روی آن‌ها کار کنید. مزیت دیگر بلندخوانی این است که چون متن در اختیار شماست و نیاز ندارید جمله را بداهه از ذهن بسازید، تمرکزتان بیشتر روی نحوهٔ ادا خواهد بود. سعی کنید هنگام خواندن، جمله‌ها را کامل و با لحن مناسب ادا کنید (نه کلمه‌به‌کلمه و خشک). با تمرین منظم بلندخوانی، پس از مدتی مشاهده می‌کنید که در مکالمات واقعی نیز روان‌تر و صحیح‌تر صحبت می‌کنید.

۹- آرام و شمرده صحبت کنید

برخلاف تصور رایج، سریع حرف زدن به معنی لهجهٔ بهتر نیست. اتفاقاً تند تند صحبت کردن می‌تواند لهجهٔ شما را خراب کند چون وقتی با عجله حرف می‌زنید، احتمال دارد برخی صداها و کلمات را ناقص ادا کنید یا ببلعید. اگر دقت کنید افراد بومی نیز هنگام تأکید بر مطلبی، سرعت کلامشان را تنظیم می‌کنند. برای تقویت لهجهٔ خود، آهسته‌تر و شمرده‌تر صحبت کنید و روی تلفظ صحیح هر کلمه تأمل کنید. منظور این نیست که بیش از حد کُند حرف بزنید؛ فقط آن‌قدر سرعت را پایین بیاورید که فرصت داشته باشید هر کلمه را درست ادا و جمله را کامل تمام کنید. با این کار شنونده هم گفتار شما را راحت‌تر دنبال خواهد کرد. هنگامی که تمرین می‌کنید، جلوی آینه بایستید و به حرکات دهان و زبان خود توجه کنید (می‌توانید این کار را در قالب روش بعدی انجام دهید). اگر دیدید در اثر هیجان یا اضطراب سرعتتان بالا رفته، مکث کنید، نفس عمیق بکشید و دوباره شمرده ادامه دهید. وضوح و شفافیت را فدای سرعت نکنید. به یاد داشته باشید که هدف، درست صحبت کردن است نه صرفاً سریع صحبت کردن. با تمرین، به تدریج خواهید توانست حتی با سرعت عادی هم جملات را واضح و با لهجهٔ صحیح بیان کنید.

۱۰- جلوی آینه تمرین کنید

یکی از روش‌هایی که اعتمادبه‌نفس شما را بالا می‌برد و به اصلاح لهجه کمک می‌کند، تمرین در مقابل آینه است. زمانی را در نظر بگیرید (مثلاً روزی ۱۰ دقیقه) و جلوی آینه انگلیسی صحبت کنید. می‌توانید یک جمله یا عبارت را از روی فیلم یا سریالی بردارید و همان را جلوی آینه تکرار کنید. به شکل لب‌ها، دهان و حرکت فک و زبان خود هنگام ادای هر واژه دقت کنید. سپس حالات چهره و نحوهٔ ادای خود را با گویندهٔ اصلی مقایسه کنید. مثلاً ببینید آیا هنگام تلفظ صدای TH (مثل think) زبان شما به‌درستی بین دندان‌ها قرار می‌گیرد یا نه. یا آیا هنگام تلفظ صدای W لب‌هایتان غنچه می‌شود؟ با دیدن خودتان در آینه متوجه این جزئیات می‌شوید. تمرین جلوی آینه همچنین خجالت شما را از بین می‌برد؛ انگار که در برابر یک مخاطب فرضی در حال صحبت هستید. وقتی توانستید جلوی آینه با لهجهٔ خوب صحبت کنید، مطمئن باشید در حضور دیگران هم راحت‌تر خواهید بود. این روش به خصوص برای تصحیح حرکات دهان در تلفظ صداهایی که برایتان دشوار است بسیار موثر است. اگر امکان دارید، از خودتان ویدیو نیز ضبط کنید تا بعداً بازبینی کنید که زبان و دهانتان هنگام ادای کلمات چه وضعیتی دارند و چگونه می‌توانید آن را بهبود دهید.

۱۱- تمرین مداوم و تکرار روزانه (کلید موفقیت)

تمام روش‌های بالا زمانی نتیجه می‌دهند که شما آن‌ها را به طور مستمر و روزانه انجام دهید. هیچ پیشرفتی یک‌شبه حاصل نمی‌شود و تمرین و تکرار رمز تقویت لهجه است. هر روز زمانی را به تمرین لهجه اختصاص دهید؛ حتی ۱۵ دقیقه تمرین موثر در روز، در درازمدت تفاوت چشم‌گیری ایجاد می‌کند. روی صداها یا کلماتی که برایتان سخت‌تر است بیشتر کار کنید. می‌توانید لیستی از این کلمات دشوار تهیه کرده و هر روز چند مورد را تمرین نمایید تا کم‌کم بر همهٔ آن‌ها مسلط شوید. از اشتباه کردن نترسید و انگیزه‌تان را حفظ کنید. به قول انگلیسی‌ها, “Repetition is the mother of learning” یعنی «تکرار مادر یادگیری است». هرچه بیشتر تکرار کنید و بازخورد بگیرید، لهجهٔ شما بهتر و بهتر خواهد شد. به خاطر داشته باشید برای داشتن لهجهٔ خوب در انگلیسی باید در کنار تلفظ، سایر مهارت‌های زبانی (شنیداری، دایره لغات و حتی گرامر) را نیز تقویت کنید؛ همهٔ این‌ها دست به دست هم می‌دهد تا شما روان‌تر و درست‌تر صحبت کنید. پس از همین امروز شروع کنید و روش‌های تضمینی بالا را بارها و بارها انجام دهید. خواهید دید که به تدریج لهجهٔ انگلیسی شما به لهجهٔ افراد بومی نزدیک‌تر می‌شود.

سخن آخر

تقویت لهجه انگلیسی، چه بریتیش و چه امریکن، نیازمند تمرین مستمر، شنیداری هدفمند و آشنایی با اصول تلفظ صحیح است. با استفاده از روش‌های علمی و کاربردی که در این مقاله بررسی کردیم، می‌توانید گام‌به‌گام لهجه خود را طبیعی‌تر، روان‌تر و نزدیک‌تر به گویشوران بومی کنید. اگر به دنبال تسلط واقعی بر مهارت اسپیکینگ هستید، همین امروز تمرین‌های خود را آغاز کنید و با تمرکز بر تلفظ صحیح انگلیسی و شناخت تفاوت‌های لهجه بریتیش و امریکن، مسیر یادگیری خود را حرفه‌ای‌تر ادامه دهید. فراموش نکنید: داشتن لهجه‌ای واضح و استاندارد، نشانه‌ای از اعتمادبه‌نفس و تسلط شما بر زبان انگلیسی است.