انواع جملات شرطی در زبان انگلیسی با مثال و نکات کاربردی

در زبان انگلیسی، جملات شرطی (Conditional Sentences) نقش مهمی در بیان موقعیت‌های احتمالی، فرضی یا خیالی دارند. این ساختارها به ما کمک می‌کنند تا درباره‌ی اتفاقاتی صحبت کنیم که ممکن است در آینده رخ دهند، در حال حاضر غیرواقعی باشند یا در گذشته اتفاق نیفتاده باشند. یادگیری انواع جملات شرطی در زبان انگلیسی برای هر زبان‌آموزی ضروری است، زیرا به او امکان می‌دهد منظور خود را دقیق‌تر، طبیعی‌تر و حرفه‌ای‌تر بیان کند.

در این مقاله به‌صورت کامل و با زبان ساده، گرامر شرطی در انگلیسی را بررسی می‌کنیم. با مطالعه‌ی این مطلب، با پنج نوع جمله‌ی شرطی (صفر، اول، دوم، سوم و ترکیبی) آشنا می‌شوید، ساختار هر کدام را یاد می‌گیرید و با مثال‌های کاربردی و ترجمه‌ی فارسی می‌توانید آن‌ها را در مکالمه و نوشتار خود به‌کار ببرید. اگر می‌خواهید سطح زبان انگلیسی خود را ارتقا دهید و بتوانید به‌درستی از ساختارهای if-clause استفاده کنید، این مقاله دقیقاً همان چیزی است که به آن نیاز دارید.

جملات شرطی چیست؟

جملات شرطی در زبان انگلیسی (Conditional Sentences) بخشی مهم از گرامر محسوب می‌شوند که برای بیان موقعیت‌های احتمالی یا خیالی و نتایج آن‌ها به کار می‌روند. این جملات معمولاً دو بخش دارند:

• یک بند شرطی که اغلب با if آغاز می‌شود (if-clause یا عبارت شرط)
• یک بند اصلی که نتیجه‌ی شرط را بیان می‌کند (main clause یا عبارت نتیجه)

ترتیب این دو بخش می‌تواند جابه‌جا شود و از این نظر انعطاف‌پذیر است. فقط توجه کنید اگر بخش if در ابتدای جمله بیاید، برای جدا کردن آن از بخش نتیجه باید از ویرگول استفاده شود.

در زبان انگلیسی پنج نوع جمله‌ی شرطی تعریف شده است که شامل شرطی صفر، اول، دوم، سوم و ترکیبی می‌باشد.
در ادامه، انواع جملات شرطی در زبان انگلیسی را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم و برای هر کدام، ساختار گرامری (فرمول)، کاربرد و مثال‌هایی خواهیم آورد.

انواع جملات شرطی در انگلیسی

جملات شرطی نوع صفر (Zero Conditional)

ساختار:

If + Present Simple, Present Simple

در جمله‌ی شرطی نوع صفر، فعل در هر دو قسمت جمله به زمان حال ساده (Simple Present) است؛ به عبارت دیگر، هم در if-clause و هم در main clause از حال ساده استفاده می‌شود.

کاربرد

شرطی نوع صفر برای توصیف حقایق همیشگی، قوانین علمی یا عادت‌های عمومی به کار می‌رود. در این ساختار، نتیجه‌ی ذکرشده همیشه در صورت وقوع شرط اتفاق می‌افتد (احتمال وقوع نتیجه ۱۰۰٪ است). به همین دلیل از نوع صفر برای موقعیت‌هایی استفاده می‌کنیم که همواره صادق هستند و وابسته به زمان خاصی (حال یا آینده) نیستند.

نکته کاربردی:

در جملات شرطی نوع صفر می‌توان به جای if از when نیز استفاده کرد، بدون آن‌که معنای جمله تغییری کند. این به این خاطر است که در شرطی صفر درباره‌ی مواردی صحبت می‌کنیم که هر زمان شرط محقق شود، نتیجه هم رخ می‌دهد (مثلاً «وقتی آب به ۱۰۰ درجه برسد، همیشه می‌جوشد»).

مثال‌ها

If you heat water to 100°C, it boils.
(.اگر آب را تا ۱۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد گرم کنید، به جوش می‌آید)

.If I don’t get enough sleep, I feel tired
(اگر به اندازه‌ی کافی نخوابم، احساس خستگی می‌کنم.)

جملات شرطی نوع اول (First Conditional)

ساختار:

If + Present Simple, will + base verb

در جمله‌ی شرطی نوع اول، فعل بند شرط به زمان حال ساده و فعل بند نتیجه به صورت آینده‌ی ساده (با will یا شکل منفی won’t) به کار می‌رود.
به طور خلاصه، یک سوی جمله شرط (پس از if) حال ساده است و سوی دیگر will به همراه شکل ساده‌ی فعل اصلی خواهد بود.

کاربرد

از جملات شرطی نوع اول برای بیان شرایط واقعی یا محتمل در زمان حال یا آینده استفاده می‌شود. در این نوع جمله، گوینده معتقد است که احتمال برآورده شدن شرط وجود دارد (مثلاً یک موقعیت ممکن در آینده) و در صورت تحقق آن، نتیجه نیز رخ خواهد داد.

درصد احتمال وقوع شرط معمولاً حدود ۵۰٪ در نظر گرفته می‌شود و اگر شرط محقق شود، وقوع نتیجه تقریباً حتمی (نزدیک به ۱۰۰٪) خواهد بود. به عبارت دیگر، شرطی نوع اول برای موقعیت‌هایی است که امکان واقعی برای رخ دادنشان وجود دارد و بیانگر نتیجه‌ای است که در صورت وقوع آن شرط در آینده انتظار می‌رود.

نکته کاربردی:

به‌جای will می‌توان از دیگر افعال کمکی مودال مانند can, may, might یا should نیز در قسمت نتیجه استفاده کرد.

.If you leave now, you may catch the last bus
(اگر الان راه بیفتی، ممکن است به آخرین اتوبوس برسی.)

همچنین در بخش نتیجه می‌توان از حالت امری نیز استفاده کرد؛ مثلاً:

.If you need help, call me
(اگر به کمک نیاز داری، با من تماس بگیر.)

در این حالت، نتیجه به شکل دستور یا درخواست بیان می‌شود.

مثال‌ها

.If it rains, I will stay home
(اگر باران ببارد، در خانه خواهم ماند.)

.If I study hard, I will pass the exam
(اگر با تلاش زیاد درس بخوانم، در امتحان قبول می‌شوم.)

جملات شرطی نوع دوم (Second Conditional)

ساختار:

If + Past Simple, would + base verb

در جمله‌ی شرطی نوع دوم، فعل بخش شرط به زمان گذشته‌ی ساده (Simple Past) و فعل بخش نتیجه به صورت شرطی حال یعنی با would (شکل گذشته‌ی will) همراه با مصدر فعل به کار می‌رود.

برای مثال:

.If I won the lottery, I would buy a house

نکته گرامری:

در جملات شرطی نوع دوم، فعل to be در حالت گذشته برای تمامی فاعل‌ها (حتی شخص سوم مفرد) به شکل were به‌کار می‌رود.
استفاده از was به جای آن بیشتر در مکالمات غیررسمی دیده می‌شود، اما در نوشتار رسمی معمولاً were به کار می‌رود.

If he were here, …
(اگر او اینجا بود…)

کاربرد

از شرطی نوع دوم برای بیان شرایط فرضی و غیرواقعی در زمان حال یا آینده استفاده می‌کنیم. در این حالت، شرط مطرح‌شده واقعیت ندارد یا وقوع آن بسیار بعید است، و جمله بیانگر تصور یا حالت خیالی است که صرفاً در تئوری ممکن است رخ دهد نه در عمل.

به عبارت دیگر، نوع دوم زمانی به کار می‌رود که بخواهیم بگوییم:

اگر اوضاع طور دیگری بود (اما نیست)، آنگاه نتیجه‌ی متفاوتی رخ می‌داد.

از جمله شرطی نوع دوم همچنین می‌توان برای بیان درخواست مؤدبانه یا پیشنهاد/نصیحت غیرمستقیم استفاده کرد.

مثال‌ها

.I would be grateful if you helped me
(اگر به من کمک کنید، ممنون می‌شوم.)

.If I were you, I would accept the offer
(اگر جای شما بودم، آن پیشنهاد را می‌پذیرفتم.)

.If I won the lottery, I would travel the world
(اگر در قرعه‌کشی برنده می‌شدم، به دور دنیا سفر می‌کردم.)

.If he were here, he would help us
(اگر او اینجا بود، به ما کمک می‌کرد.)

جملات شرطی نوع سوم (Third Conditional)

ساختار:

If + Past Perfect, would have + past participle

در جمله‌ی شرطی نوع سوم، فعل عبارت شرط به زمان گذشته کامل (Past Perfect) و فعل عبارت نتیجه به صورت شرطی گذشته (با would have به علاوه‌ی شکل سوم فعل) به کار می‌رود.

برای مثال:

If I had studied harder, I would have passed the exam.

در این مثال، بخش شرط (had studied) نشان می‌دهد که کاری در گذشته انجام نشده، و بخش نتیجه (would have passed) بیانگر نتیجه‌ای است که می‌توانست در گذشته رخ دهد اما واقعیت ندارد.

کاربرد

از شرطی نوع سوم برای توصیف شرایط غیرواقعی در گذشته استفاده می‌شود؛ یعنی وضعیتی فرضی که در گذشته رخ نداد و اکنون دیگر امکان تغییر آن وجود ندارد.

این نوع جمله معمولاً برای ابراز حسرت یا پشیمانی درباره‌ی گذشته به کار می‌رود. گوینده تصور می‌کند که اگر در گذشته شرایط به شکل دیگری بود (که نبود)، نتیجه‌ی متفاوتی حاصل می‌شد.

در واقع، ما یک فرصت از دست‌رفته یا پیامدی که هرگز اتفاق نیفتاده است را توصیف می‌کنیم.

مثال‌ها

.If I had studied harder, I would have passed the exam
(اگر سخت‌تر درس خوانده بودم، در امتحان قبول شده بودم.)

.If it hadn’t rained, we would have gone to the park
(اگر باران نباریده بود، به پارک رفته بودیم.)

جملات شرطی ترکیبی (Mixed Conditional)

بسته به نوع ترکیب، دو الگوی رایج وجود دارد:

If + Past Perfect, would + base verb
ترکیب شرطی نوع سوم و دوم (شرط گذشته و نتیجه در زمان حال)

If + Past Simple, would have + past participle
ترکیب شرطی نوع دوم و سوم (شرط حال غیرواقعی و نتیجه در گذشته)

در جملات شرطی ترکیبی، زمان در بند شرط و بند نتیجه متفاوت است. بدین ترتیب، حالتی فرض می‌شود که مربوط به یک زمان است اما تأثیر آن در زمانی دیگر دیده می‌شود.

کاربرد

شرطی ترکیبی زمانی استفاده می‌شود که بخواهیم بین دو زمان مختلف ارتباط شرطی برقرار کنیم.
مثلاً:

اگر X در گذشته اتفاق افتاده بود، الان Y می‌بود.
یا
اگر الان X (واقعیت متفاوتی) بود، نتیجه‌ی گذشته‌ی Y طور دیگری رقم می‌خورد.

این ساختارها به ما امکان می‌دهند درباره‌ی تأثیر وقایع فرضی گذشته بر حال یا تأثیر شرایط فرضی حال بر گذشته صحبت کنیم.

مثال‌ها

.If I had studied medicine, I would be a doctor now
(اگر پزشکی خوانده بودم، الان دکتر بودم.)
— شرط مربوط به گذشته است و نتیجه در زمان حال دیده می‌شود.

.If she weren’t so shy, she would have gone to the party alone
(اگر او این‌قدر خجالتی نبود، خودش تنها به مهمانی رفته بود.)
— شرط مربوط به حال فرضی است و نتیجه در گذشته اتفاق نیفتاده است.

سخن آخر

درک و تسلط بر جملات شرطی در زبان انگلیسی یکی از پایه‌های اصلی یادگیری گرامر است. با دانستن انواع شرطی‌ها — از شرطی صفر تا شرطی ترکیبی — می‌توانید به‌راحتی درباره‌ی موقعیت‌های واقعی، فرضی یا خیالی صحبت کنید و جملات خود را دقیق‌تر بسازید. تمرین مداوم در ساخت if-clause‌ها، نه‌تنها در مکالمه، بلکه در نوشتار و درک مطلب شما نیز تأثیر چشمگیری دارد. اگر می‌خواهید انگلیسی را روان‌تر و طبیعی‌تر صحبت کنید، یادگیری گرامر شرطی در انگلیسی را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود قرار دهید و با مرور مثال‌ها و تمرین‌های متنوع، این مبحث را به یکی از نقاط قوت زبانی خود تبدیل کنید.